وظایف خانه بهداشت از سرشماری سالانه و ثبت جمعیت که در شروع کارو در آغاز هرسال انجام میگیرد شروع میشود . براساس سرشماری اطلاعات کاملی از منطقه تحت پوشش از جمله تعداد خانوارها وتعداد افراد هر خانوار به تفکیک نام ، سن ، جنس ، نسبت با سرپرست خانوار ، شغل و میزان سواد ، بارداری ،معلولیت و بیماری مزمن و تغییرهای جمعیتی خانوار ( ازدواج ، مرگ ، مهاجرت ) و... استخراج وثبت می گردد .با سرشماری گروههای سنی و جنسی مشخص شده و براین اساس مراقبت های اولیه براساس برنامه های کشوری انجام میشود مانند مراقبت کودکان زیر 6 سال ، مراقبت از دانش آموزان و بهداشت مدارس ،مراقبت زنان باردار، آموزش و مراقبت تغذیه ای ، بهداشت دهان و دندان ، ایمنسازی ، نظارت بر موازین بهداشت حرفه ای ، محیط عمومی روستا، بهسازی محیط ، بهداشت محیط اماکن عمومی ، بهداشت محیط مراکز تهیه و توزیع مواد غذایی و سلامت مواد عرضه شده ، بازدید منزل ،بیماریابی ، درمان برخی از بیماریها براساس پروتکل ، کمکهای اولیه درمانی و پیگیری درمان ،تزریقات زیر نظر پزشک ، پانسمان ، فوریتها، بازتوانی و کمک به معلولان ، همکاری با دانشجویان اعزامی ،بهداشت روانی و...
با توجه به وظایفی که برای خانه بهداشت منظور شده است و برای اینکه عوامل اجرایی درک نزدیکتر و صحیح تری از محیط کار و زندگی مردم داشته باشند و بالاخره برای اطمینان نسبی از اقامت دائم پرسنل در روستا پرسنل خانه بهداشت از جمعیت تحت پوشش آن خانه بهداشت انتخاب میشوند و در مورد سن آنها (تا 28 سال در هنگام شروع کلاسها ی دوره ) و داشتن دیپلم ضروری بوده و بعد از آموزشهای لازم در خانه بهداشت مسقر میشوند .
بعد از خانه بهداشت در اولین سطح فعالیت شبکه های بهداشتی درمانی، مراکز بهداشتی درمانی روستایی مطرح میشوند که تنها واحد پزشکی دولتی مستقر در مناطق روستایی هستند این واحد نظارت بر فعالیت خانه های بهداشت و هدایت آنها ، در ارتباط با بیمارستان شهرستان و نیازهای تخصصی و بستری جمعیت تحت پوشش را برعهده دارد. محل استقرار مرکز بهداشتی درمانی روستایی نسبت به روستاهای محل استقرار خانه های بهداشت تابعه باید در مسیر طبیعی جمعیت باشد .
وظایفی که یک مرکز بهداشتی درمانی روستایی برعهده دارد شامل جمع آوری و کنترل و دسته بندی اطلاعات و آمارها ، کنترل و پیگیری اجرای برنامه ها، پذیرش بیماران،همکاری باگروههای اعزامی از مرکز بهداشت شهرستان و استان ، مشارکت در فعالیتهای آموزشی ،اعزام تیم های سیار،تنظیم و اجرای برنامه های آموزش بهداشت ، انجام آزمایشهای پاراکلینیکی مورد نیاز زنان باردار، کمک به زنان نیازمند مراقبتهای ویژه ،ایجاد ارتباط با ماماهای محلی بمنظور هدایت و آموزش آنها، فراهم کردن تسهیلات برای زایمان زنان تحت مراقبت ، آموزش و اجرای برنامه های بهداشت دهان و دندان ، غربالگری کارگران کارگاهها و کارخانه ها ، بیماریابی از میان بیماران معرفی شده ، انجام آزمایشهای پاراکلینیکی ، اعزام بیماران نیازمند عملیات تشخیصی یا درمانی بیشتر به بیمارستان ، تنظیم برنامه درمان بیمارانی که درمانشان باید توسط خانه بهداشت پیگیری گردد ، اجرای موازین پیشگیری در مورد اطرافیان فرد مبتلا به بیماریهای واگیردار از طریق ایمنسازی و یا اعمال موازین بهداشت محیط ، جمع آوری لامهای خون از خانه های بهداشت و تیمهای سیار، جمع آوری نمونه های خلط بیماران مشکوک به سل ، انجام بررسیهای مقدماتی اپیدمیولوژیک برای شناخت مسایل بهداشتی و بیماریهای بومی و شایع منطقه ، اعلام موارد همه گیربیماریها و اقدام به خاموش کردن آنها ،انجام برنامه های بهداشت محیط و کمک به پرسنل خانه های بهداشت و هدایت آنها در اجرای برنامه ها ، نظارت براجرای قوانین و مقرارت ناظر بر اماکن عمومی و مراکز تهیه و تولید مواد غذایی و بهداشت کارگاهها ، پژوهش و در نهایت مدیریت می باشد. درمناطق‌ شهری‌ ارائه‌ خدمات‌ برعهده‌ مراکز بهداشتی‌ درمانی‌ شهری‌ و پایگاههای بهداشتی میباشد. کلیه خدمات بهداشتی که در روستاها بعهده خانه بهداشت می باشد در مناطق شهری بعهده پایگاه بهداشتی است. مراکز بهداشتی درمانی شهری برحسب تراکم جمعیت ، یک یا چند پایگاه بهداشت شهری را تحت پوشش دارد و کلیه وظایف مراکز بهداشتی درمانی روستایی را نیز انجام میدهد و تنها تفاوت آن در مراجعه مستقیم بیماران به مرکز می باشد یعنی مراجعه بیماران در این مراکز لازم نیست از طریق ارجاع صورت گیرد.
سطح دوم ارائه خدمات در شبکه های بهداشتی درمانی شامل مراکز بهداشت شهرستان و بیمارستان شهرستان است. مدیریت‌ شهرستان‌ با ایجاد هماهنگی ‌بین‌ بیمارستان‌ ومرکز بهداشت‌ شهرستان‌ مسئولیت‌ کنترل‌ وهدایت‌ شبکه‌ بهداشت‌ ودرمان‌ شهرستان‌ را برعهده‌دارد.
بیمارستان واحد تخصصی پزشکی در سطح شهرستان است بیمارستان شهرستان مجموعه ای است که با اجزای زیر مشخص میگردد : بخشهای بستری ، تشخیصی ، داروخانه ، پلی کلینیک ، اورژانس.
بیمارستان شهرستان باید حداقل چهار بخش بستری داخلی ، جراحی ، کودکان ، زایمان و دوبخش تشخیصی ( آزمایشگاه و رادیولوژی ) را داشته باشد . کلیه این بخشها باید بوسیله پزشکان متخصص اداره شود . بعبارت دیگر اشتغال پزشک عمومی در بیمارستان نقض هدفهای سطح بندی خدمات است و نظام ارجاع را بی ثمر می سازد . بیمارستان پس از تشخیص و درمان بیماران ارجاع شده ازمراکز بهداشتی درمانی ، باید نتیجه تشخیص و اقدام را به مرکز ارجاع کننده اطلاع دهد و در صورت لزوم توصیه های لازم در مورد ادامه درمان بیمار را به مرکز بهداشتی درمانی اعلام نماید .
مرکز بهداشت شهرستان واحدی است که اولین سطح تخصصی یعنی کارشناسی خدمات مختلف بهداشتی را شامل میشود.
وظایف مرکز بهداشت شهرستان شامل جمع آوری ، طبقه بندی و تجزیه و تحلیل اطلاعات مورد نیاز برنامه های مختلف بهداشتی ، آمارهای حیاتی و فعالیت واحدهای بهداشتی شهرستان به منظور تدوین برنامه های محلی و تهیه گزارش ، شناخت و دسته بندی مسایل بهداشتی منطقه و تنگناهای فنی و اجرایی برنامه ها ، بررسی و شناخت اپیدمیولوژیک بیماریهای بومی و اپیدمیها ، تهیه و ابلاغ دستورالعملهای اجرایی لازم برای اجرای برنامه های کشوری خدمات بهداشتی ، تدوین برنامه های بهداشتی متناسب با شرایط محلی برای حل مشکلات بهداشتی و مبارزه با بیماریهای بومی و اپیدمیها ، برنامه ریزی گسترش و تغییرات واحدهای بهداشتی متناسب با تغییرات جمعیتی و تامین دسترسی سهل جامعه به خدمات بهداشتی ، تدارک و پشتیبانی فنی ، اداری و مالی ازمراکز بهداشتی درمانی و خانه های بهداشت ، مشارکت در برنامه ریزی و اجرای برنامه های پزشکی جامعه نگر در سطح واحدهای بهداشتی ، تدوین و اجرای پژوهشهای کاربردی در زمینه مسایل بهداشتی منطقه ،اجرای پروژه های آزمایش در زمینه روشهای نوین و کاربرد ابزارهای جدید و ادغام در خدمات ، تدوین و ابلاغ برنامه و روشها و دستورالعملهای مربوط به آزمایشهای بهداشتی (تشخیص طبی در موارد لزوم و اپیدمیها ، آب و فاضلاب ، بهداشت حرفه ای )، انجام آزمایشهای بهداشتی برای کنترل کار آزمایشگاههای مراکز بهداشتی درمانی تابعه و تشخیص های آزمایشگاهی برابر دستورالعمل های کشوری ، نظارت بر نحوه خدمات آزمایشگاهی مراکز بهداشتی درمانی ، نظارت مستمر برفعالیتهای فنی ، پشتیبانی ، اداری و مالی مراکز بهداشتی درمانی و خانه های بهداشت ، جمع آوری و بررسی گزارش فعالیت مراکز بهداشتی درمانی تابعه، ارزشیابی منظم خدمات و پوشش برنامه های بهداشتی شهرستان ، تدوین ، اجراو مشارکت در اجرای برنامه های آموزش بدو خدمت و حین خدمت کارکنان بهداشتی شهرستان ، برآورد اعتبارات مورد نیاز برنامه ها و تدوین بودجه سالانه و اجرای بودجه مصوب .
در حال حاضر هماهنگ سازی دو واحد خودگردان شبکه شهرستان ( بیمارستان و مرکز بهداشت شهرستان ) و نظارت برفعالیت همه آنها برعهده مدیریت شبکه شهرستان می باشد مدیر شبکه شهرستان ، نماینده وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشکی در سطح شهرستان تلقی شده و توسط ریاست دانشگاه تعیین میگردد .
تمامی فعالیتهای سطح دوم باید توسط سطح سوم ارائه خدمات که شامل دانشگاه علوم پزشکی استان و معاونتهای دانشگاه از جمله معاونت درمان با کلیه بیمارستانهای دولتی تحت پوشش و معاونت بهداشتی (مرکز بهداشت استان ) نظارت ، پشتیبانی گردیده و امکان هرچه بهتر آنها فراهم میگردد